كمودور - آميگا - اسپكتروم

GEOS چیست؟

GEOS که مخفف Graphical Environment Operating System میباشد یک سیستم عامل GUI (رابط کاربری گرافیکی) برای کامپیوترهای کمودور 64، 128، Apple II و کمودور پلاس 4 است. این برنامه در سال 1986 توسط Berkely Softworks به عنوان یک گزینه جایگزین برای کاربران این کامپیوترهای خانگی محبوب منتشر شد .

جذابیت GEOS در ویژگی های مدرن آن نهفته است، مانند:

• امکان برش و چسباندن متن، گرافیک و سایر اشیاء.
• مدیریت فایل با کشیدن و رها کردن مانند کپی، چاپ و حذف.
• پشتیبانی از چاپگرهای متعدد، دستگاه های ورودی و درایوهای دیسک.
• اجرای برنامه های متعدد با نشانگر ماوس و کلیک کردن !
• رابط کاربری گرافیکی آسان برای استفاده.
• پشتیبانی از گسترش حافظه، تعویض فرآیند و اسپولینگ چاپ (در برخی نسخه ها).

GEOS از کجا آمده است؟

Mattel، شرکت اسباب‌بازی، در حال ساخت بازی‌های ویدیویی بود. همکار جوانی به نام برایان دوگرتی متل را ترک کرد و شرکت بازی های ویدیویی دیگری به نام Imagic را تأسیس کرد. پس از مدتی موفقیت، برایان Imagic را ترک کرد و شرکت BSW را برای تبدیل بازی‌های ویدیویی به رایانه‌های شخصی تشکیل داد.

یکی از متخصصان سخت‌افزار BSW، دیو دورن، زمانی را صرف کار روی شبیه‌ساز درون مدار کرد تا به توسعه‌دهندگان نرم‌افزار چرخه توسعه سریع‌تری بدهد.

سپس BSW با شرکتی که باتری های کوچک می ساخت شریک شد. این دو شرکت شروع به کار بر روی محصولی برای خطوط هوایی به نام Sky Tray کردند. این محصول یک کامپیوتر با باتری و نمایشگر کریستال مایع و صفحه کلید غشایی بود که در سینی پشت صندلی های هواپیما قرار می گرفت.

Sky Tray قرار بود یک کامپیوتر مبتنی بر 6502 باشد و BSW سیستم عامل آن را توسعه دهد. این کد برای رابط کاربری گرافیکی نوشته شده بود، اما پس از آن مقررات زدایی خطوط هوایی اتفاق افتاد و تمام موارد اضافی در پرواز برای صرفه جویی در وزن و سوخت حذف شدند - این شامل برنامه‌های کاهش خطوط هوایی برای Sky Tray بود ..

سپس آقای دوگرتی متوجه شد که او یک سیستم عامل بدون اهداف قبلی برای یک کامپیوتر مبتنی بر 6502 دارد و هر روز انبوهی از کمودور64 بدون رابط کاربری گرافیکی فروخته می‌شود. با مقدار کمی تغییر در کد sky tray سیستم عامل GEOS متولد شد. GEOS در مارس 1986 برای کمودور 64 معرفی شد. در سال 1987 GEOS برای کمودور 128 و در سال 1988 نسخه ای برای رایانه Apple II منتشر شد. GEOS V2.0 برای کمودور 64 در سال 1988 و GEOS 128 V2.0 در سال 1989 منتشر شد.

آیا کسی هنوز از GEOS استفاده می کند؟

برخی از اشخاص هنوز هم استقاده می کنند

GEOS برای WYSIWYG (آنچه می بینید همان چیزی است که می گیرید) پردازش کلمه و صفحه گرافیکی دسکتاپ محبوب است. هنوز هم میتوان با یک پرینتر و GEOS کارهای نامه نگاری های شخصی و چاپ مقالات دانشجویی را انجام داد و GEOS همچنین به طور گسترده برای دستکاری و مشاهده گرافیک، برای حسابداری خانگی، برای برنامه های کاربردی پایگاه داده، برای نگهداری دیسک و سیستم، و برای بسیاری از برنامه های کاربردی رابط کاربری گرافیکی موجود برای آن استفاده می شود.

آیا یک کاربر کمودور به GEOS نیاز دارد؟

خب، GEOS برای همه نیست، و این باید مد نظر قرار داده شود . بسیاری از مردم از رایانه های قدیمی کمودور خود برای صدها و هزاران بازی و برنامه های کاربردی موجود برای سیستم عامل اصلی کمودور در صفحه بیسیک با دستورات load و save استفاده می کنند. در حالی که GEOS قادر است بسیاری از این برنامه ها را راه اندازی کند ولی باید این کار را با خاموش کردن امکانات GEOS انجام دهد. اگر قصد ندارید از GEOS برای برنامه های کاربردی بومی خود GEOS استفاده کنید، احتمالاً به آن نیاز ندارید. ولی بهرحال کمودور زیر دستان شماست و میتوانید این سیستم عامل جذاب را هم تجربه کنید ..

معرفی نسخه های مختلف GEOS و بررسی کاربرد آنها :

اولین نسخه GEOS 1.0 توسط Berkeley Softworks در مارس 1986 منتشر شد و شامل موارد زیر بود:

• مدیر فایل شبیه مکینتاش اپل به نام "deskTop"
• واژه پرداز WYSIWYG "geoWrite"
• برنامه گرافیکی WYSIWYG (غیر رنگی) "geoPaint"
• لوازم جانبی میز "ماشین حساب"، "مدیر متن"، "ساعت زنگ دار" و غیره.
• برش و چسباندن متن و مدیریت تصویر
• مدیریت فایل با کشیدن و رها کردن
• قابلیت اجرای لوازم جانبی میز و بازگشت به اپلیکیشن میزبان
• پشتیبانی از درایو C=1541 با اجرای توربو
• پشتیبانی از جوی استیک های کمودوذ و موش های شبیه ساز جوی استیک
• پشتیبانی گسترده از چاپگرهای سازگار با کمودور .
• ابزار پیکربندی deskTop "Preference Manager"

GEOS 1.2 (اوت 1986) ویژگی های زیر را به نسخه 1.0 اضافه کرد:

• برنامه گرافیکی رنگی WYSIWYG "geoPaint".
• پشتیبانی بیشتر از چاپگر
• اولین نسخه ای که با Commodore 64C عرضه می شود

GEOS 1.3 (ژوئیه 1987) ویژگی های زیر را به نسخه 1.2 اضافه کرد:

• پشتیبانی از Ram Expansion و Ram Drives.
• نسخه جدید geoWrite
• پشتیبانی از موس های کمودور ، جوی استیک ها و قلم های نوری .
• پشتیبانی بیشتر از چاپگر

GEOS 1.5 (1988) ویژگی های زیر را نسبت به نسخه های قبلی اضافه کرد:

• امکان کپی دیسک ها از DeskTop
• صفحه رومیزی رنگی
• پشتیبانی از سه درایو اضافه شد.
• پشتیبانی از درایوهای 1571، درایوهای 1581 و درایوهای Ram دیگر اضافه شده است

نسخه نهایی جهانی GEOS 2.0 از Berkeley Softworks ، در حدود نوامبر 1988 منتشر شد . این نسخه شامل تمام ویژگی های نسخه های قبلی GEOS بود و موارد زیر را اضافه کرد:

• لوازم جانبی میز "Pad Color Pref" اضافه شد.
• نسخه های جدید «مدیر عکس» و «مدیر متن» منتشر شد.
• پشتیبانی از کلیدهای میانبر در DeskTop
• نسخه جدید geoWrite با هدر و پاورقی
• برنامه TEXT GRABBER geoWrite گنجانده شده است.
• برنامه جستجوگر املای geoSpell گنجانده شده است.
• برنامه geoMerge گنجانده شده است.
• برنامه geoLaser گنجانده شده است.

اما نسخه نهایی GEOS 2.5 بود که تنها در سال 1993 در آلمان با همکاری Markt & Technik منتشر شد. این نسخه مجموعه‌ای از GEOS 2.0 با جایگزین محبوب DeskTop "TopDesk" و چند نرم‌افزار رایگان محبوب است. برخی از ویژگی های جدید آن عبارتند از:

• DeskTop جدید "TopDesk" با پنجره های متحرک و قابل تغییر اندازه.
• لوازم جانبی میز چاپگر قابل انتخاب
• نمایش ابزار فونت
• Dir Print برای ارسال یک فهرست دیسک به چاپگر
• ویرایشگر متن geoText که از اسناد geoWrite پشتیبانی می کند.
• لوازم جانبی میز ScrapCutter
• برای تغییر برنامه های در حال اجرا، ابزار را تغییر دهید

حدوداً در سال 1996، Creative Micro Designs شروع به توزیع اولین ارتقاء به GEOS به نام gateWay کرد. نسخه هایی برای C64 و C128 در دسترس بودند. تفاوت ها نسبت به GEOS 2.0 به شرح زیر بود:

• پشتیبانی از هارد دیسک های CMD و RamLinks (اما این درایورها پر از باگ بودند).
• امکان پیمایش دایرکتوری ها و پارتیشن ها در درایوهای CMD.
• 2 قابلیت سوئیچینگ فرآیند.
• مدیر فایل DeskTop جدید، بدون آیکون، اما افزونه قابل گسترش.
• پشتیبانی از حداکثر 4 دیسک درایو.
• قابلیت بوت شدن از هر درایو.
• بهبودهای گسترده KERNAL، تا حدودی سازگار با نسخه های قدیمی .

در سال 1998 موریس رندال ارتقاء خود را برای GEOS 2.0 به نام "Wheels" منتشر کرد . بهبودهایی که Wheels 64 و Wheels 128 به GEOS 2.0 اضافه کردند عبارتند از:

• پشتیبانی از هارد دیسک های CMD و RamLinks.
• امکان پیمایش دایرکتوری ها و پارتیشن ها در درایوهای CMD.
• پشتیبانی از شتاب دهنده های SuperCPU
• پشتیبانی از کارت های رم SuperCPU
• پشتیبانی از واحدهای توسعه Ram بزرگتر، تا 2 مگابایت.
• دسکتاپ جدید (داشبورد)، با پنجره های متحرک و قابل تغییر اندازه.
• پشتیبانی از حداکثر 4 دیسک درایو.
• قابلیت بوت شدن از هر درایو.
• ابزارهای سفارشی سازی دسکتاپ
• بهبودهای گسترده KERNAL، سازگاری بسیار زیاد با نسخه های قبلی .

در سال 1999، نرم افزار MegaCom یک ارتقاء GEOS برای Commodore 64 به نام "MP3" توسط ولفگانگ گریم و مارکوس کانت منتشر کرد. پیشرفت هایی که MP3 به GEOS 2.0 اضافه کرد عبارتند از:

• پشتیبانی از هارد دیسک های CMD و RamLinks.
• امکان پیمایش دایرکتوری ها و پارتیشن ها در درایوهای CMD.
• پشتیبانی از شتاب دهنده های SuperCPU
• پشتیبانی از کارت های رم SuperCPU
• پشتیبانی از واحدهای توسعه Ram بزرگتر، تا 2 مگابایت.
• پشتیبانی از حداکثر 4 دیسک درایو.
• قابلیت بوت شدن از هر درایو.
• دسکتاپ جدید (WinDesk)، با پنجره های متحرک و قابل تغییر اندازه.
• قابلیت های سوئیچینگ فرآیند
• قرقره چاپ.
• بهبودهای گسترده KERNAL.

برای اجرای GEOS به چه چیزی نیاز است ؟

برای اجرای GEOS 2.0 و 2.5، تنها چیزی که نیاز دارید یک درایو دیسک Commodore 1541/1571، یک کامپیوتر کمودور64 یا 128 و یک دستگاه اشاره گر (مانند ماوس یا جوی استیک) است.

برای اجرای Wheels، تمام الزامات GEOS 2.0 باید برآورده شود. شما همچنین به یک واحد توسعه رم با حافظه 128k یا بیشتر نیاز دارید.

برای اجرای gateWay، تمام الزامات GEOS 2.0 باید برآورده شود. برای استفاده از قابلیت تعویض وظیفه، به یک واحد توسعه رم با 256 کیلوبایت یا بیشتر نیاز دارید.

برای اجرای MP3، تمام الزامات GEOS 2.0 باید برآورده شود. علاوه بر این، به یک واحد توسعه رم با 256 کیلوبایت یا بیشتر نیاز دارید.

شما به همه چیزهایی که در بالا ذکر شد نیاز دارید، اما اگر نمی خواهید روی رایانه خود خسته شوید ، به موارد زیر نیاز دارید:

• کامپیوتر کمودور 64 یا 128
• درایو دیسک Commodore 1541/1571
• Commodore 1351 یا ماوس سازگار
• واحد توسعه Ram با حافظه 512K یا بیشتر
• درایو دیسک دیگری (کمودور 1581 یا CMD FD-2000 توصیه می شود).

درایو اضافی، حتی اگر فقط یک 1541 دیگر باشد، در حین استفاده، تعویض دیسک را به شدت کاهش می دهد. توسعه رم برای استفاده از بیش از یک نوع درایو دیسک با GEOS مورد نیاز است و به شما امکان می دهد یک درایو RAM بسیار سریع برای کار در دسکتاپ داشته باشید.

برای *لذت* بردن* از اجرای GEOS به چه چیزی نیاز است ؟

اگر در حین استفاده از GEOS می‌خواهید تجربه بهت آوری داشته باشید، باید یک یا چند مورد از موارد زیر را به سیستم کمودور خود اضافه کنید:

• هارد دیسک CMD (هر ظرفیتی)
• CMD RamLink (با حداقل 4 مگ)
• CMD SuperCPU
• UIEC/SD نوآوری‌های قدیمی (هر ظرفیتی)

هارد دیسک CMD و RamLink (رم درایو) جایگزین های بسیار سریعی برای درایوهای فلاپی دیسک سنتی هستند. منابع دیسک ثابتی که GEOS به آن نیاز دارد، یکی از این موارد را به یک افزونه بسیار خوب تبدیل می کند. SuperCPU که باعث می شود C64 یا C128 شما با فرکانس 20 مگاهرتز کار کند، سیستم عامل های رایانه های دیگر دراین حالت مانند حلزون هایی که روی لاک پشت ها می خزند به نظر می رسد.

فرمت های فایل GEOS چیست؟

انواع مختلفی از فایل ها وجود دارد که کاربران GEOS باید با آنها سر و کار داشته باشند. آنها را می توان تقریباً به دو گروه تقسیم کرد: فایل های GEOS بومی و فایل های کمودورمربوط به GEOS.

فایل های GEOS بومی در دو فرمت هستند: فایل های متوالی و VLIR. این فرمت ها از نظر ابزار ذخیره سازی متفاوت هستند. فایل های متوالی تمام داده های خود را در یک فایل مسطح ذخیره می کنند که در آن هر قطعه داده از ابتدا تا انتها از داده های قبلی پیروی می کند. فایل های VLIR (ضبط نمایه شده با طول متغیر) بیشتر شبیه فایل های Commodore Relative "REL" هستند. داده های داخل یک فایل VLIR به 1-128 رکورد جداگانه تقسیم می شوند که هر کدام ممکن است هر اندازه ای داشته باشند. این بخش های رکورد ممکن است حاوی کد برنامه، صفحات داده یا هر چیز دیگری باشد.

هر دو فرمت اصلی GEOS در فهرست های کمودوربه عنوان فایل های نوع "USR" ظاهر می شوند (برخلاف "PRG" یا "SEQ"). آنها علاوه بر بخش های داده VLIR یا Sequential خود، یک بلوک اطلاعاتی نیز دارند. این بلوک حاوی اطلاعاتی مانند نویسنده، نظرات، تاریخ ایجاد فایل، تصویر نماد و سایر اطلاعات است.

فایل های GEOS بومی ممکن است در یکی از چندین نوع قرار گیرند. انواع شامل برنامه ها، فونت ها، داده های برنامه، درایورهای ورودی، درایورهای چاپگر، فایل های سیستم، فایل های بوت و موارد دیگر است. بسیاری از این نوع فایل‌ها معمولاً در قالب ترتیبی هستند، اگرچه برنامه‌ها، داده‌های برنامه و فونت‌ها اغلب در قالب VLIR نیز یافت می‌شوند.

فایل های کمودور مربوط به GEOS فایل هایی هستند که در یک فایل استاندارد کمودور SEQ یا PRG ذخیره می شوند. آنها معمولاً بایگانی فایل‌ها هستند، مانند Convert (.cvt)، بسته‌شده (lnx.)، یا تصاویر BEAP (bep.). همچنین ممکن است هر از چند گاهی برنامه‌های BASIC مناسب GEOS را پیدا کنید که به این روش ذخیره می‌شوند. برخی از فایل‌های مرتبط با GEOS ممکن است حاوی یک بلوک اطلاعات GEOS باشند، اگرچه این غیرعادی است.

یکی از مواردی که باید در هنگام کار با دیسک‌هایی که حاوی فایل‌های GEOS هستند به خاطر داشته باشید این است که درایوهای دیسک کمودور نمی‌دانند چگونه با این دیسک‌ها خارج از DeskTop برخورد کنند. استفاده از دستگاه های کپی فایل غیر GEOS برای کپی فایل های GEOS کار نخواهد کرد. صدور فرمان Validate یا Collect به دیسکی حاوی فایل‌های GEOS بومی خارج از DeskTop تقریباً به فایل‌های روی آن دیسک آسیب می‌زند. به همین دلیل، هر فایل GEOS بومی که نیاز به دسترسی به خارج از GEOS دارد، ابتدا باید تبدیل یا بسته بندی شود.

....

ادامه دارد