كمودور - آميگا - اسپكتروم

کمودور ۶۴ ، از همان ابتدا یک ماشین موفق تجاری بود . با این حال، جک ترامیل نگران ماشین‌های ارزان‌تری بود که در بازار به تعداد زیاد دیده میشدند (عمدتاً ماشین‌های سینکلر و تگزاس اینسترومنتز ).
نکات و فضای زیادی برای بهبود و گسترش در کمودور ۶۴ وجود داشت ، زیرا مفسر بیسیک داخلی کمودور ۶۴ فاقد بسیاری از دستورات مفید بود . علاوه بر این، کمودور ۶۴ ، طراحی پیچیده ای داشت که شامل تراشه های تخصصی زیادی می شد . در نتیجه هزینه های تولید را بالا می برد .
بنابراین، کمودور شروع به طراحی یک ماشین جدید کرد که حول یک تراشه سفارشی جدید به نام TED ساخته شده بود. TED مخفف Text Editing Device است، اما علیرغم نامش نه تنها وظیفه گرافیک، بلکه صدا و I/O را نیز بر عهده داشت. این تراشه همان حداکثر وضوح کمودور ۶۴ (۳۲۰ ۲۰۰x پیکسل) را ارائه می‌کرد، اما دارای پالت ۱۲۱ رنگ (۱۵ رنگ با ۸ سایه + سیاه بدون سایه) بود که این مقدار در مقایسه با پالت ۱۶ رنگ کمودور ۶۴ بسیار گسترده است . با این حال، یک مفهوم بسیار مهم در این ماشین گم شده بود !!

«اسپرایت» .

این موضوع ، همراه با این واقعیت که توانایی های صوتی آن نیز واقعا ضعیف بودند (فقط دو کانال با موج مربعی، یا یک کانال موج مربعی + یک کانال با نویز سفید) نشان داد که این تراشه نمی تواند به عنوان یک به روز رسانی از VIC II و SID در کمودور ۶۴ در نظر گرفته شود !
مفهوم اولیه سری ماشین‌های ۲۶۴ (همانطور که همه ماشین‌های مبتنی بر TED نامیده می‌شوند)، یک ماشین کوچک با کلیدهای لاستیکی و جعبه کوچک با طراحی زیبا بودند . این دستگاه ها قرار بود با قیمتی پایین فروخته شوند ، فقط ۴۹ دلار .
علیرغم ابعاد آن ، این دستگاه پورت های زیادی دارد (دو پورت جوی استیک، یک پورت کارتریج، درگاه کاست، پورت سریال، کانکتورهای کامپوزیت و RF و حتی یک دکمه تنظیم مجدد). این ماشین همان چیزی است که بعداً به عنوان کمودور ۱۱۶ شناخته می شود و در اروپا به عنوان یک نسخه ارزان قیمت از کمودور ۱۶ فروخته می شد .
اما در واقع آغاز مفهوم TED این بود : یک ماشین ارزان قیمت که بهتر از ماشین های Timex/Sinclair عمل می کرد. در واقع، کمودور ۱۱۶ با اندازه کوچک و کلیدهای لاستیکی خود بسیار به مفهوم طراحی اسپکتروم سینکلر نزدیک است و این همان چیزی بود که جک ترامیل واقعاً می خواست به آن دست پیدا کند .
نمونه‌های اولیه سری کمودور ۲۶۴ ماشین‌های کمودور ۲۶۴ و کمودور ۲۳۲ بودند . همانطور که از نام آنها مشخص است، آنها به ترتیب ۶۴ کیلوبایت و ۳۲ کیلو بایت حافظه رم داشتند .
این ماشین‌ها برای استفاده تجاری در نظر گرفته شده بودند، بنابراین کلید اصلی این بود که نرم‌افزار اداری و تجاری مورد نیاز بصورت رام در آی سی های تعبیه شده روی مادربرد قرار داده شود .
در ابتدا، ایده این بود که به مشتریان اجازه دهند عناوین نرم افزاری را که در رایانه خود می خواهند انتخاب کنند . نرم‌افزار واژه‌پرداز و زبان برنامه نویسی لوگو در ابتدا برنامه‌ریزی شده بود که در دسترس باشند ، اما در نهایت تغییری رخ داد و کمودور ۲۶۴ با بسته ای از ۴ برنامه داخلی ارائه شد که عبارت بود از : یک واژه پرداز، یک صفحه گسترده ، یک پایگاه داده و یک برنامه نموداری . سپس نام این دستگاه بخاطر این بسته نرم افزاری تغییر یافت و «کمودور پلاس ۴» متولد شد.
ماشین کمودور ۲۳۲ ، استقبال زیادی ندید ، با این حال سرانجام دستگاهی با حافظه کمتر طراحی شد، این دستگاه کمودور ۱۶ نام گرفت . کامپیوتری با تنها ۱۶ کیلوبایت حافظه رم که به عنوان ارتقاء مدل کمودور VIC 20 در نظر گرفته شده بود که در سال ۱۹۸۴ فروش آن متوقف شده بود .
در اصل، کمودور ۱۶ همان کمودور پلاس ۴ است، اما تنها با ۱۶ کیلوبایت رم و بدون نرم افزار های داخلی. این دستگاه از یک قاب خاکستری تیره با همان شکل کمودور VIC 20 بهره گرفت .
این ماشین‌ها دارای یک مترجم جدید بیسیک هستند: بیسیک ورژن ۳/۵ . برخلاف نام آن، بسیار پیشرفته تر از بیسیک ورژن ۴ بود که در ماشین های کمودور CBM یافت می شود . بیسیک ۳/۵ دستوراتی را برای کنترل گرافیک و صدا ارائه می کرد . دستورات دیسک نیز در دسترس بود . یک مانیتور زبان ماشین نیز به صورت داخلی ارائه شده است.
کامپیوتر کمودور ۲۶۴ برای خرده فروشی ۷۹ دلار برنامه ریزی شده بود ، اما، قبل از اینکه ماشین‌های کمودور TED/264 به قفسه‌ فروشگاهها برسند، جک ترامیل شرکت کمودور را ترک کرده بود ! به همین دلیل، پروژه TED تغییر کرد و کمودور شروع به فکر کردن به این ماشین‌ها به عنوان جانشینان واقعی کمودور ۶۴ کرد ، نه یک خط جدید از ماشین‌های ارزان قیمت !

کمودور پلاس ۴ ، مانند کمودور ۲۶۴ ، یک قاب خاکستری تیره با اندازه کوچک و زیبا با کلیدهای سفید بدون کلید اعداد داشت. ظاهری زیبا برای یک کامپیوتر خانگی ، ولی شاید نه کاملاً مناسب برای یک ماشین اداری و تجاری

نمونه اولیه دیگری نیز وجود داشت: کمودور V 364 . شبیه پلاس/۴ ولی بخاطر ارائه یک صفحه کلید عددی بزرگتر طراحی شده بود . این ماشین ، یک تراشه سنتز کننده صدای شخص ثالث داخلی داشت (به همین دلیل "V" به عنوان بخشی از نام آن است) و قرار بود نسخه بهبود یافته نرم افزار Magic Desk را ارائه دهد. این ماشین باید بعنوان دستگاه رده بالای خط TED شناخته شود . این پروژه هرگز نور ندید ، فقط دو یا سه نمونه اولیه ساخته شد و البته بسیار کمیاب هستند .

بنابراین در ابتدا، خط TED قرار بود به این شکل ماشین هایش را ارائه دهد :
یک دستگاه ارزان قیمت برای استفاده خانگی: کمودور ۱۱۶ ، با قیمت 49 دلار ؛
ماشین بهتری که دارای نرم افزار داخلی در رام است: کمودور ۲۶۴ با قیمت 79 دلار ، که مشتریان میتوانند نرم افزار داخلی را انتخاب کنند.

و نهایتا یک دستگاه پیشرفته دارای نرم افزار اتوماسیون اداری پیشرفته و یک ترکیب کننده گفتار : V364.

بنابراین، قیمت کم، بیسیک بهتر نسبت به کمودور ۶۴ و برنامه های نرم افزاری داخلی کلید موفقیت این ماشین ها بود ، اما متأسفانه اوضاع به گونه ای دیگر رقم خورد !
این کامپیوترها در واقع در قفسه های انبار قرار گرفتند

کمودور پلاس ۴، در سال ۱۹۸۳ .

کمودور ۱۶، به عنوان یک جایگزین VIC-20 ، در سال ۱۹۸۴ .

بعدها، در اروپا، کمودور ۱۱۶ به عنوان یک نسخه ارزانتر از کمودور ۱۶ (عمدتا در آلمان) فروخته شد .

در ایالات متحده، این ماشین ها یک شکست تجاری کامل بودند. قیمت آنها بسیار بالا بود: کمودور پلاس ۴ قیمتی بالاتر از کمودور ۶۴ داشت! این قیمت دستگاه را به عنوان جانشین ارتقا یافته کمودور ۶۴ تعیین می کرد . اما قرار است جانشین بهتر باشد ! چگونه تراشه TED می توانست با گرافیک و صدای پیشرفته کمودور ۶۴ کنار بیاید ؟ پالت زیباتر برای بهبود آن نسبت به کمودور ۶۴ کافی نبود !!
در مورد نرم افزار داخلی، بسته۳+۱ ظالمانه بود . برنامه ها واقعاً بد و کاملاً برای استفاده جدی اداری نامناسب بودند . ویرایشگر متن تنها ۹۹ خط متن را ارائه می کرد . یک صفحه متنی ۸۰ ستونی بود، اما از آنجایی که Plus/4 مانند کمودور ۶۴ تنها ۴۰ کاراکتر در هر خط ارائه می‌کرد ، این موضوع کار دیدن آنچه را که واقعاً می‌نویسید دشوار می‌کرد . همچنین ، پاسخ مکان نما بسیار کند بود.
صفحه گسترده کمی بهتر بود اما اندازه آن بسیار محدود بود . پایگاه داده نیز ساده بود و نرم افزار نمودارسازی از گرافیک بیت مپ ارائه شده توسط TED بهره نمی برد. این نرم افزار به سادگی از کاراکترهای متنی برای ترسیم نقاط استفاده می کرد.
در نتیجه، Plus/4 نرم افزار جالبی برای استفاده در دفاتر اداری ارائه نمی داد . با این حال، این نرم افزار فقط از درایو دیسک برای ذخیره داده ها استفاده می کرد ، و کاربران خانگی با نوار خوان قادر به ذخیره کار خود نبودند . ایده برنامه های داخلی درست بود .
در واقع Plus/4 اولین رایانه ای بود که این ویژگی را داشت ، اما با آن نرم افزارهای ضعیف، همه چیز به درستی پیش نرفت.

ماشین‌های کمودور TED با کمودور ۶۴ سازگار نبودند ، بنابراین کاربران نمی‌توانستند از کتابخانه بزرگ نرم‌افزار کمودور ۶۴ استفاده کنند . بدتر از آن، کانکتورهای جوی استیک غیر استاندارد بودند و دارای کانکتورهای mini-DIN بودند. یک کانکتور mini-DIN نیز برای نوار گردان استفاده شده است . این بدان معنا بود که افرادی که دستگاههای کمودور یا آتاری داشتند مجبور شدند یک جوی استیک دیگر برای TED بخرند. و صاحبان کمودور ۶۴ نمی توانستند از نوار گردان های خود استفاده کنند. در واقع، آداپتورهای تبدیل جانبی ، بعداً اجازه اتصال جوی استیک های استاندارد را دادند، اما در ابتدا در دسترس نبودند. بنابراین، کمودور یک جوی استیک برای ماشین‌های کمودور پلاس ۴ ، کمودور ۱۶ و کمودور ۱۱۶ ساخت بنام : t ۱۳۴۱، و یک کاست گردان جدید بنام ۱۵۳۱ که دقیقاً مشابه ۱۵۳۰ بود، اما با کانکتور متفاوت.
ماشین های TED نباید با کمودور ۶۴ رقابت می کردند، به همین دلیل آنها تجهیزات جانبی مخصوص خود را داشتند. ناسازگاری در ذهن طراحان به عنوان یک مشکل در نظر گرفته نمی شد. کانکتورهای غیر استاندارد بخشی از طراحی اصلی کمودور ۱۱۶ بودند که دلیل اصلی اندازه این دستگاه بود ، به دلیل اندازه آن، انتخاب دیگری برای جا دادن همه پورت ها وجود نداشت. سپس به دلیل انتخاب تجاری بر روی ماشین های دیگر استفاده شد. اما کمودور پلاس ۴ و ۱۶ می‌توانستند پورت‌های جوی استیک استاندارد را بدون مشکل داشته باشند.

نهایتا از آنجایی که کمودور پلاس ۴ قیمتی بالاتر از کمودور ۶۴ داشت، مردم از آن ناامید شدند. به دلیل نرم افزارهای داخلی ضعیف، ویدیوی ۴۰ ستونی و درایو دیسک کند ۱۵۴۱ ، برای استفاده در دفتر کاری عالی نبود ، و همچنین از کمودور ۶۴ به عنوان یک کامپیوتر خانگی با آن قیمت بهتر نبود.

کمودور ۶۴ یک ماشین بازی عالی بود، و اگر می‌خواستید در بیسیک برنامه‌نویسی کنید، می‌توانید مفسر قدیمی بیسیک را به راحتی گسترش دهید (مثل سایمونز بیسیک) . بنابراین در پلاس/۴ بیسیک ۳/۵ کارآمد ، برای موفقیت دستگاه حیاتی و کافی بنظر نمی رسید .
این ماشین نسبت به کمودور ۶۴ بهبودهایی را ارائه کرد : سی پی یو سریعتر (MOS 7501، یک پردازنده مبتنی بر 6502 با حداکثر سرعت 1.79 مگاهرتز) ، بیسیک بهتر ، و یک مدیریت حافظه پیشرفته که اجازه ۶۰ کیلوبایت حافظه بیسیک آزاد را می دهد. کمودور۶۴ فقط ۳۲ کیلوبایت حافظه بیسیک آزاد به اضافه ۴ کیلوبایت رم را مجاز می داند (برای برنامه ها یا ابزارهای زبان ماشین). اما ۶۰ کیلوبایت رم بیسیک، که هنوز در یک دستگاه رم ۶۴ کیلویی قابل توجه است ، واقعاً نمیتوانست آنچنان مهم باشد ! همچنین، با توجه به سرع پایین پروتکل انتقال داده سریال ۱۵۴۱ ، یک برنامه بیسیک بزرگ نمی تواند سریع بارگذاری شود . در واقع، یک درایو جدید برای سری TED طراحی شد بنام ۱۵۵۱. این درایو دارای یک کانکتور ویژه بود که می توانست به پورت کارتریج وصل شود و انتقال موازی داده را ارائه دهد. اما، این درایو اواخر دوران این کامپیوترها معرفی شد . با این حال، به عنوان یک دستگاه موازی آنچنان سریع نبود ، زیرا فقط سه برابر سریعتر از یک دستگاه ۱۵۴۱ قدیمی عمل میکرد و هرگز منتشر نشد .

اگر به بازی‌های کمودور پلاس ۴ یا کمودور ۱۶ نگاه کنید، آن‌ها به خوبی همتایان کمودور ۶۴ نیستند. فقدان اسپرایت های سخت افزاری باعث شده نرم افزار نویسان مجبور به استفاده از کاراکترهای قابل برنامه ریزی شوند . در نتیجه، این اسپرایت‌های نرم‌افزاری معمولاً حرکت نرمی نداشتند و با پس‌زمینه که آنها نیز از کاراکترهای قابل برنامه‌ریزی ساخته شده بودند ، برخورد می‌کردند. پردازنده نمی تواند در هنگام انجام عملیات ورودی و خروجی با سرعت کامل عمل کند ، این باعث شد که سرعت واقعی پردازنده ، تفاوت چندانی با کمودور ۶۴ نداشته باشد ، بنابراین بازی ها نمی توانند از سرعت بهتر پردازنده برای غلبه بر محدودیت های TED استفاده کنند. البته، تکنیک های برنامه نویسی بسیار خوب امکان بازی های با کیفیت بهتر را فراهم می کند، اما این امر مستلزم زمان کافی برای توسعه بازی های بزرگ است که متاسفانه این فرصت برای این ماشینهای زیبا هرگز محیا نشد .
همچنین تراشه صدا خیلی خوب نبود و در مقایسه با تراشه عالی SID ناامیدکننده بنظر می رسید . موسیقی بازی ها واقعا زشت بودند . در واقع شما می توانید موسیقی خوبی با TED بسازید، اما تلاش زیادی می طلبد.
با این حال، از آنجایی که کمودور پلاس ۴ و کمودور ۱۶ یک دستگاه بودند ، توسعه‌دهندگان نرم‌افزار زحمت نوشتن بازی برای هر دو را نداشتند و فقط بازی‌های 16K را برنامه‌ریزی کردند که روی هر دو دستگاه اجرا شوند. البته این کار ، مقدار حافظه بیشتر کمودور پلاس ۴ را قربانی می‌کند که می‌توانست بازی‌های بهتری نسبت به کمودور ۱۶ ارائه دهد. عناوین Plus/4 با استفاده از مقدار کامل حافظه آن نادر هستند.

بنابراین بعنوان جمع بندی ، کمودور پلاس ۴ ، قیمت بسیار بالایی داشت تا بتواند یک ماشین کامپیوتر خانگی جذاب باشد. مردم به خرید کمودور ۶۴ ادامه دادند چون می‌توانست کارهای مشابه Plus/4 را انجام دهد ، ۱۶ رنگ هنوز خوب بنظر می رسید و بیسیک کمودور ۶۴ می‌توانست گسترش یابد . و این یک ماشین بازی عالی بود که عناوین زیادی از قبل برایش موجود بودند . و می توانید از جوی استیک های استاندارد استفاده کنید.
ماشین های TED از آنجایی که برای استفاده اداری به اندازه کافی پیشرفته نبود، برای تجارت نیز فروش خوبی نداشت.
در نتیجه، هیچ موفقیت تجاری در ایالات متحده نداشت. از قضا، زمانی که این ماشین‌ها معرفی شدند، تگزاس اینسترومنتز قبلاً از بازار بازنشسته شده بود و تایمکس/سینکلیر در ایالات متحده فروش خوبی نداشت. بنابراین کامپیوترهای سری TED حتی کامپیوترهایی برای رقابت با خود نمی دیدند .
کمودور ۱۶ نیز همین سرنوشت را داشت. یک ماشین ۱۶ کیلوبایتی انتخاب عجیبی برای سال ۱۹۸۴ محسوب میشد . در مقایسه با VIC-20، به روز رسانی خوبی بود اما با این وجود ، به دلیل ناسازگاری با نرم افزار VIC-20 و اکثر تجهیزات جانبی (از جمله مودم VIC)، به سختی یک VIC-20 خوب بحساب می آمد ، بنابراین در ایالات متحده نیز به فروش نرسید .
علی‌رغم این واقعیت‌ها، این ماشین‌ها دارای طراحی صوتی بودند . در مقایسه با ماشین های قبلی کمودور کوچک بودند. آنها تراشه های کمتری داشتند اما همچنان بسیاری از ویژگی ها را با برخی بهبودها حفظ کردند. TED واقعاً پیشرفته بود. اما مدیریت کمودور این ماشین ها را راهی برای بهبود سوددهی خود می دید. آن‌ها سعی کردند این ماشین‌ها را با قیمت‌های بالا بفروشند که با توجه به طراحی ارزان‌ترشان در مقایسه با کمودور ۶۴ می‌توانستند درآمد زیادی داشته باشند .

اما خریداران نمی‌توانستند کمبودهای این ماشین ها را ، زمانی که قیمت‌ها به آنها گفته می شد ، فراموش کنند.
اگر این ماشین ها قیمت مناسب تری داشتند می توانستند در ایالات متحده موفق عمل کنند . در اروپا، آنها با قیمت های مناسب فروخته می شدند و در کشورهای مختلف موفق بودند: ایتالیا، آلمان، انگلستان، فنلاند، سوئد.
البته فروش چندان زیادی نداشتند، اما تا حدی موفقیت داشتند.
این ماشین ها عالی نبودند. تراشه های سفارشی، TED، پردازنده و PLA، واقعا شکننده بودند و بسیار مستعد شکستن بودند. این تراشه ها تمایل به خوردگی دارند و در نهایت احتمال آسیب دیدگی زیاد است . طبق تجربه ، رایج ترین تراشه ای که از کار می افتد، پردازنده است. این پردازنده سفارشی است و نمی توان آن را مستقیماً با ۶۵۰۲ یا ۶۵۱۰ جایگزین کرد. اکنون می توانید بفهمید که تعمیر دستگاه TED چقدر دشوار است. ممکن است در عرض چند دقیقه مشکل را پیدا کنید، اما هیچ وسیله یدکی برای آن ندارید !!
اما اشتباه نکنید دستگاه های TED واقعا خوب و پرقدرت هستند ، این کامپیوترها می توانند کارهای بزرگی انجام دهند.

تصویر زیر یک کمودور ۱۱۶ توسعه یافته (با 64k RAM) را نشان می دهد که یک نسخه نمایشی پیشرفته Plus/4 را اجرا می کند. بله، این توپ معروف آمیگا است و بسیار سریع در حال حرکت است!
حرکت و سرعتی که در کمودور ۶۴ به این سادگی به دست نمی آید .

اجرای حرکت توپ معروف آمیگا توسط کمودور 116